Αρχιτέκτονες: White και Ghilardi + Hellsten Arkitekter 

Τοποθεσία: Kiruna, Σουηδία

Κύριος αρχιτέκτονας: Mikael Stenqvist 

Αποτέλεσμα διαγωνισμού: Πρώτο βραβείο

 Ένα ιδαιτέρα πρόσφατο αλλά και πραγματικά ιδιαίτερο project αστικού σχεδιασμού ειναι το σχέδιο Kiruna 4-Ever, η πρόταση των White Arkitekter στο διαγωνισμό με θέμα την μετακίνηση μιας ολόκληρης πόλης, της Kiruna  στη Σουηδία.

  Η πόλη της Kiruna συσχετίζεται άμεσα με τη λειτουργία των ορυχείων σιδήρου που λειτουργούν για χρόνια σε στενή επαφή με αυτήν και τους κατοίκους της. Καθορίζει την κύρια μορφή απασχόλησης αλλά και την μονοδιάστατη, θα έλεγε κανείς, ως τώρα φύση των οικονομικών δραστηριοτήτων που ζωογονούν την πόλη.

  Ο πρόσφατος διαγωνισμός είναι η τελική έκφραση μιας κίνησης που προγραμματίζεται ήδη εδώ και μια δεκαετία, καθώς ήδη από το 2004 η κρατική εταιρία εξόρυξης είχε προειδοποιήσει τις δημοτικές αρχές πως η ανασκαφή περισσότερου σιδήρου θα προκαλούσε σοβαρά προβλήματα, εως και υπόγειες ρωγμές κάτω από την πόλη. Έτσι, ο διαγωνισμός διατύπωσε ως ζητούμενο -πρόκληση για τους συμμετέχοντες, την κυριολεκτική μεταφορά της πόλης, ώστε να επιτραπεί η λειτουργία των ορυχίων για 20 ακόμη χρόνια.

  Η πρόκληση συγκέντρωσε αρχιτέκτονες απο όλο τον κόσμο. Συνολικά 57 ομάδες έδειξαν ενδιαφέρον, εκ των οποίων 10 επιλέχθηκαν να συμμετάσχουν στο διαγωνισμό. Η νικήτρια πρόταση της ομάδας White, με τίτλο «Κιρούνα 4-ever", δημιουργεί ένα όραμα για τη βιώσιμη μακροπρόθεσμη επέκταση της πόλης προς τα ανατολικά.

 

   Ουσιαστικά, πρόκειται για μία σταδιακή στρατηγική για τη μετακίνηση της πόλης κατα λίγα χιλιόμετρα. Η στρατηγική των White Arkitetker περιλαμβάνει την ίδρυση μιας νέας κεντρικής λωρίδας, η οποία θα διατρέχει την πόλη, από τα δυτικά ώς τα ανατολικά, περνώντας μέσα από το υπάρχον κέντρο. Η λωρίδα αυτή θα επεκτείνεται κλιμακωτά προς την ανατολική πλευρά, ενώ τα κτήρια που βρισκονται στο άλλο άκρο θα αποσυναρμολογόυνται σταδιακά.
 

΄΄Κυριολέκτικά μετεγκαθίσταται μια ολόκληρη πόλη, η Kiruna θα είναι κάτι σαν μια κινούμενη σαρανταποδαρούσα με τα σπίτια και τα πόδια της να κινούνται, να σέρνονται αργά λίγα χιλιόμετρα προς τα ανατολικά΄΄ εξηγεί ο αρχιτέκτονας Mikael Stenqvist.

 Αυτό θα συνδέσει το κέντρο Kiruna με τους γειτονικούς οικισμούς του Lombolo, Tuolluvaara και Kiirunavaara, καθώς και το αεροδρόμιο. Ενώ δημιουργεί την ευκαιρία για ένα νέο σύστημα μεταφορών, με παραδείγματα το τελεφερίκ και τις εμπορευματικες αμαξοστοιχίες.

  Ο Stenqvist περιγράφει τη μεγαλύτερη πρόκληση ως τη διατήρηση της ΄΄μοναδικής ταυτότητας της Κιρούνα και των πολιτών της΄΄. Εξηγεί, επίσης, ότι η κίνηση αυτή θα βοηθήσει την πόλη στην ίδρυση νέων επιχειρήσεων, καθιστώντας τη λιγότερο εξαρτημένη από την εξορυκτική βιομηχανία. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως το σχέδιο, πέρα από την διαμόρφωση ενός νέου αρχιτεκτονικού και αστικού περιβάλλοντος, θέλει να δώσει στην πόλη της Kiruna τη δυνατότητα για μια πιο πολυδιάστατη οικονομία, για επενδύσεις και δραστηριότητες οικονομικές που θα απεξαρτητοποιήσουν σταδιακά την πόλη και τον πληθυσμό από την κυρίαρχη δραστηριότητα της εξόρυξης σιδήρου.

 ΄΄Αγωνιζόμαστε για να πάρει η πόλη στα χέρια της όλες τις ευκαιρίες από αυτή τη μεγάλη μετεγκατάσταση, για το πώς να δημιουργήσουμε μια ακόμη πιο ελκυστική πόλη, μια πόλη πιο πυκνή, μια πόλη με μεγαλύτερη ανάμειξη χρήσεων, και μια στενή σχέση με το γύρω τοπίο της Αρκτικής.΄΄ , λέει ο ίδιος.

 Το project έχει βλέμα μακροπρόθεσμο, καθώς όλη αυτή σταδιακή μεταβολή απαιτεί προβλέψεις για το σύνολο αλλά και για τις επιμέρους περιοχές με ορίζοντα την εκατονταετία. Στο μακρινό μέλλον, αφού το μετάλλευμα θα έχει εξαχθεί , οι White Arkitetker ελπίζουν πως το ορυχείο μπορεί να μετατραπεί σε βιομηχανικό πάρκο που θα απευθύνεται σε τουρίστες, και πως η περιοχή μπορεί να αποκατασταθεί ως διαδρομή μετανάστευσης για τον τάρανδο.

  Η μακροπρόθεσμη  φύση του σχεδίου και ο στόχος της διατήρησης της ΄΄μοναδικής ταυτότητας της Κιρούνα και των πολιτών της΄΄ (όπως χαρακτηριστικά προαναφέρθηκε), συνοψίζονται εξαιρετικά σε μια φράση της Viktoria Walldin. Η ίδια η ανθρωπολόγος της ομόδας White διατυπώνει την πρόκληση ως εξης: 

΄΄Το σχέδιο για την πόλη έχει διάρκεια εκάτό χρόνια και οι συζητήσεις με τους κατοίκους της Κιρούνα πρέπει να διαρκέσουν εκατό χρόνια με τον ίδο τρόπο.΄΄
 

 Οι πληροφορίες που οι αρχιτέκτονες επιλέγουν για την περιγραφή και παρουσίαση του project συνοψίζονται στις παρακάτω κατηγορίες.

Στρατηγικό Όραμα - Διαδικασία vs πληρότητα

  Η Kiruna είναι ένας αστικός οικισμός που δέχεται πρωτοφανείς πιέσεις για τη μετατροπή. Πρόκειται για μια διαδικασία η οποία, με τη συνεχιζόμενη παγκόσμια ζήτηση σε σίδηρο, πιθανότατα δεν θα σταματήσει στο έτος 2033.

 Περισσότερο από κάθε άλλη πόλη στον κόσμο, η Κιρούνα δεν θα επιτύχει ποτέ την πληρότητα ή την ιδανική κατάσταση. Στη δημιουργική ενορχήστρωση των διαδικασιών μετασχηματισμού θα βρούμε το όραμα της Κιρούνα, το masterplan της Κιρούνα .

 Ήδη μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, η πόλη θα πρέπει να υλοποιήσει νέα έργα και να αποκαλύψει την άμεση δυναμική της. Κάθε φάση του χρονοδιαγράμματος θα παρουσιάσει μια βελτιστοποιημένη, αναζωογονημένη σχέση του αστικού με το φυσικό τοπίο, μια βελτιωμένη πόλη. Όλες αυτές οι διαφορετικές δράσεις θα λειτουργήσουν σαν layers μέσα στο χρόνο, λαμβάνοντας υπόψην τις προ-υπάρχουσες συνθήκες ως σημείο εκκίνησης για μια δεδομένη φάση.

Μετεγκατάσταση - Δυτικοανατολική ανακατεύθυνση 

 Μία αστική λωρίδα προς την κατεύθυνση της ανατολής ορίζεται σε σχέση με την προ-υπάρχουσα δομή της πόλης Κιρούνα, και συνδέει το κέντρο της Κιρούνα με τους γειτονικούς οικισμούς του Lombolo, Tuolluvaara, Kiirunavaara, και το αεροδρόμιο. 

 Η πρόταση δίνει τη δυνατότητα στην Κιρούνα να διατηρήσει μια συνεκτική αστική δομή κατά τη διάρκεια του μετασχηματισμού, συνενώνοντας τον παλαιό αλλά και τον νέο ιστό με το ανοιχτό τοπίο.

 Ένας κεντρικός δρόμος, αυτή τη στιγμή η οδός Malmvägen, αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της πόλης. Η προτεινόμενη υποδομή βασίζεται στις υφιστάμενες συνθήκες, η κεντρική τοποθέτηση του σταθμού των τρένων δημιουργεί ευκαιρίες ανάπτυξης για τις εμπορικές και δημόσιες υπηρεσίες. Η στρατηγική μας είναι να εισαγάγουμε ένα ευέλικτο, γρήγορο, συχνο και φιλικο προς το περιβάλλον σύστημα δημόσιων μεταφορών, συμπεριλαμβανομένου ενός τελεφερίκ και μιας γραμμής σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών.

 Οι μελλοντικές επενδύσεις στην Kiruna υπολογίζονται σύμφωνα με την χρονική κλίμακα της λειτουργίας των ορυχείων. Οι περιοχές πέρα από τα ορυχέια, οι οποίες δεν θα επιρρεαστούν απο τις μελλοντικές παραμορφώσεις, είναι κατάλληλες για πιό μακροπρόθεσμες επενδύσεις, όπως ο σταθμός των τρένων, το νοσοκομείο και το Δημαρχείο της πόλης.

  Η μορφή του συγκεκριμένου αστικού τοπίου διασυνδεδεμένη με το Αρκτικό τοπίο.

  Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί μια πόλη όπου το απέραντο, ανοιχτό αρκτικό τοπίο θα βρίσκεται σε πλήρη επαφή με μια πυκνότερη ανθρώπινη κοινότητα. Ο ιστός της πόλης κατευθύνεται γραμμικά προς τα ανατολικά αλλά παράλληλα αναπτύσσεται και στον άξονα βορρά-νότου με τη μορφή δακτύλων/γειτονιών. Μια τέτοια στρατηγική ζωνών επιτρέπει στις φυσικές περιοχές να παραμείνουν άθικτες και σε άμμεση επαφή με τις δημόσιες λειτουργίες, τις υπηρεσίες και τους χώρους διαμονής, ευνοώντας την υπαίθρια αναψυχή και τη διατήρηση της φύσης.

Διαδικασία μετασχηματισμού - Τρία σχέδια

  
 Το μέλλον της Κιρούνα εξαρτάται γενικά από τη γνώση, την προσπάθεια αλλά και από τη δέσμευση των κατοίκων της. Προτείνουμε τρία συγκεκριμένα έργα, έτσι ώστε να ενθαρρύνουμε, να διαχειρίστούμε και να συστηματοποιήσουμε τη συμμετοχή του κόσμου:

• The Kiruna Dialogue: Έναν συνεχή, εντατικό διάλογο με του κατοίκους, που θα παρέχει πολύτιμα δεδομένα και μια σωστά θεμελιωμένη κατεύθυνση για μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.

•  The Kiruna Portal: Μια ανοιχτή δομή, ένα πολύ μεγάλο κοινοτικό΄΄κατάστημα΄΄ για την κατασκευή κατοικιών. Μια εγκατάσταση που θα προωθεί το ΄΄φτιάξτο μόνος σου΄΄ και θα περιλαμβάνει μια αποθήκη ανακύκλωσης, εξοπλισμένη με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και των υπηρεσιών διαχείρισης κτιρίων.

• The Kiruna Biennale: Μια ευκαιρία για την Kiruna για να εκθέσει και να να φιλοξενήσει εκδηλώσεις υποδοχής, έτσι ώστε να μοιραστεί την ιστορία της και να δώσει ζωή στο όραμα που διαμορφώνει την πόλη.

 

Μελλοντική Ταυτότητα - Rebranding Kiruna

  Άποψη των αρχιτεκτόνων είναι πως η Κιρούνα χρειάζεται μια ανανεωμένη ταυτότητα, η οποία είναι εφικτή μόνο μέσα από διαφοροποιημένα προγράμματα και νέες επιχειρήσεις, που θα αλλάξουν τη μονοδιάστατη λειτουργικότητα της πόλης. Η πραγματική φύση της Κιρούνα θα σχετίζεται πόντα με την εξόρυξη του σιδήρου. Αλλά είναι ακριβώς οι παράπλευρες συνέπειες αυτής της επιχείρησης που θέτει τον προβληματισμό των εναλλακτικών χρήσεων και δραστηριοτήτων στο προσκήνιο. Στο μακρινό μέλλον, όταν όλα τα μεταλλεύματα της περιοχής θα έχουν εξαχθεί το ορυχείο και οι εγκαταστάσεις του θα μπορούσαν να γίνουν ένα ιστορικό βιομηχανικό πάρκο και περιφερειακό τουριστικό αξιοθέατο. Το νέο πάρκο, όπου η πόλη ήταν κάποτε, θα πρέπει να αποκατασταθεί με την ιστορική διαδρομή της μετανάστευσης του ταράνδου. 
 

Ενέργεια, πόλη και συβίωση με τα ορυχειά

  Το σύτημα θερμανσης της Κιρούνα επικεντρώνεται στη μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των τεράστιων ποσών θερμότητας των αποβλήτων της εξορυκτικής βιομηχανίας ωστε να δημιουργήσει μια πόλη με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα. Το ορυχείο και η περιοχή εξόρυξης είναι επίσης ένας σημαντικός πόρος, ακόμη και μετά το κλείσιμο του ορυχείου. Ορυκτά για παράδειγμα, που δεν θα μπορούν να εξορυχθούν με τις τρέχουσες τεχνικές είναι πιθανό να είναι πόροι του μέλλοντος. Ίσως είναι μια ευκαιρία να ωφεληθέι κανείς από το σταθερό περιβάλλον του ορυχείου με διάφορους τρόπους, που κυμαίνονται από τις φυτείες ως και διαδικασίες διαχείρισης ενέργειας.

Ακολουθεί το βίντεο της παρουσίασης του project από τους αρχιτέκτονες:
 

Kiruna 4-ever - How to Move a City? from whitearkitekter on Vimeo.

 Επιπρόσθετα...

 ..ένα παράδειγμα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού που έχει ενδιαφέρον να αναφερθεί είναι και το πρώτο δημόσιο κτήριο που θα επιρρεαστεί από τη μετακίνηση της πόλης, δηλαδή το Δημαρχείο της Kiruna.

  Το δημαρχείο, λοιπόν, θα μεταφερθεί σε ένα κυκλικό κτήριο με εσωτερική διάρθρωση  κρυσταλλικών σχηματισμών, που σχεδιάστηκε από δανική εταιρεία Henning Larsen Architects.

   

πηγές :
http://www.dezeen.com/2014/06/04/white-arkitetker-the-new-kiruna-city-relocation-sweden/
http://www.white.se/en/project/268-the-new-kiruna
http://archinect.com/news/gallery/81983612/22/henning-larsen-architects-wins-kiruna-city-hall-competition-in-northern-sweden 
http://www.kiruna.se/stadsomvandling/City-in-transformation/FAQ/
http://www.archdaily.com/339657/relocation-of-the-city-center-of-kiruna-winning-proposal-white-architects/